ҚР Құқық қорғау және сот жүйесін жаңғыртудың өзекті мәселелері талқыланды

2020 жылы 22 желтоқсанда Алматы қаласында «Астана» халықаралық қаржы орталығы (МФЦА), Қазақстандық криминологиялық ассоциациясы, халықаралық заңгерлер одағы және Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің Сорбонна-Казахстан Институты және «Ізгілік елшісі» ұлттық еріктілер қозғалысының ұйымдастыруымен Қазақстанның құқық қорғау және сот жүйелерін жаңғыртудың өзекті мәселелерін талқылаған Халықаралық дөңгелек үстел болып өтті. Кездесу онлайн режимде өтті. Оған құқық қорғау құрылымдарының басшылары, сондай-ақ заңтану саласындағы жетекші қазақстандық және халықаралық сарапшылар қатысты. Отандық реформаларға жоғары баға берілді. Сарапшылардың пікірінше, олар қазақстандық құрылымдарды әлемнің дамыған елдерінің стандарттарына жақындатуға мүмкіндік береді.

Біздің елімізге қажетті құқық қорғау жүйесін реформалау тұтастай алғанда сәтті өтті. Алдағы жылы реформалар бағыты жалғасатын болады. Бұл жаңа заңдардың қабылдануына ықпал етеді. 31 желтоқсаннан бастап Қазақстанда қылмыстық процесте азаматтардың құқықтарын күшейту туралы заң күшіне енеді. Бізде қылмыстық процестің 3-буынды моделі пайда болды. Осы сәттен бастап біздің азаматтарымыздың конституциялық құқығын қозғайтын кез келген негізгі процестік шешім прокурорлармен келісілетін және бекітілетін болады, яғни оларды бекітпей, оның заңды күші болмайды. Прокурор қылмыстық істің барлық материалдарын, егер қылмыс шынымен орын алса, мұқият және объективті түрде зерттеуі керек. Осыдан кейін ол келісім береді немесе келісуден бас тартады, яғни ол азаматтарды қылмыстық іс шеңберіне тартпайды.

Реформалау саласындағы тағы бір міндет - ішкі істер органдарында қазіргі заманғы технологиялық жүйе құру, ең бастысы ол халықтың сеніміне ие болуға тиіс. Бізде сервистік полиция қалыптасуда. Қазіргі уақытта 106 артық басқару буыны және 1500-ге жуық басшылық лауазымдар қысқартылды, ішкі істер органдарының саны 11% -ға қысқартылды. Бүгінде полиция қызметкерлерінің саны бойынша ел орташа еуропалық деңгейде. Келесі кезең кадрларды іріктеу және даярлау процестерін жақсарту, тән емес функцияларды алып тастау және халықпен жұмыстың жаңа форматына көшу болады.

Бұл - мемлекетіміз бетпе-бет келіп отырған сын-қатерлерге берілген жауап. Заңдар мен басқа да нормативтік құқықтық актілердің едәуір бөлігі қабылданды. Өткен жылы елімізде жаңа Әкімшілік рәсімдік-процестік Кодекс әзірленді. Қазір ҚР Жоғарғы Соты ҚР Бас прокуратурасымен және ҚР цифрлық даму министрлігімен бірлесіп үлкен дайындық жұмыстарын жүргізуде. Оның мақсаты барлық мемлекеттік органдарды бір IT - платформамен байланыстыру. Адамның мемлекеттік органдарға кез келген бірінші өтініші бойынша әкімшілік іс ашылады, оған бірегей нөмір беріледі. Егер мемлекеттік орган дауды шешпесе, онда хат-хабарлардың бүкіл тарихы бар іс сотқа өтеді және автоматты түрде соттардың IT - жүйесіне жіберіледі, сот өндірісінің бір бөлігі болады. Бұл жүйе алғаш рет іс жүзінде келер жылдың алғашқы айларында қолданылатын болады.