Ғылымның дамуына үлес қосқан әйелдер

Статистикалық деректерге сүйенсек, елімізде ғылыми жұмыстармен шұғылданатын әйелдер саны күн сайын артып келеді. Бүгін Абай атындағы ҚазҰПУ-да еңбек ететін ғалым әйелдер жайлы әңгіме қозғамақпыз.

Олардың зертханаларда және оқу аудиторияларындағы тынымсыз жұмысынан білімге деген шексіз құрметін, сүйіспеншілігін байқауға болады. Керемет ақыл-ой иелерінің ғылымға адалдығы әлемді алға жылжытады, білімнің жаңа көкжиегін ашады және күрделі мәселелерге инновациялық шешім әзірлейді.

Алма Әбілқасымова - Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, ҚР ҰҒА академигі, Ресей білім академиясының академигі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Педагогикалық білім беруді дамыту орталығының директоры, Абай атындағы ҚазҰПУ Математика, физика және информатиканы оқыту әдістемесі кафедрасының меңгерушісі.

Профессор А.Е. Әбілқасымова Қазақстанда үздіксіз педагогикалық білім беруді дамыту стратегиясы және оқытудың пәндік әдістемелерінің дидактикасы бойынша ғылыми мектепті құрды және басқарады. Ол педагогика ғылымдарының 11 докторы мен 32 кандидатын, сондай-ақ білім беру математикасы бойынша 6 PhD докторын дайындады. Ол республиканың жалпы білім беретін мектептеріне арналған 500-ден астам ғылыми және ғылыми-әдістемелік жұмыстың, математика бойынша көптеген оқу құралдары мен оқулықтардың (5-11 сыныптар) авторы.

Әдіскер ғалым ретінде мемлекеттік наградалармен - Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, «Құрмет» және «Парасат» ордендерімен; бірқатар мемлекеттік мерейтойлық медальдармен, көптеген ведомстволық және университеттік наградалармен марапатталған. Қазақстан ғылымының дамуындағы жоғары жетістіктері үшін және Ұлттық Ғылым Академиясының 75 жылдық мерейтойына байланысты алтын медальмен марапатталды.

Фаузия Оразбаева - ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор. 500-ден астам ғылыми-әдістемелік еңбектің авторы, оның ішінде монографиялар, оқулықтар, оқу-әдістемелік құралдар, электрондық оқу құралдары, сөздіктер, мемлекеттік стандарттар мен үлгілік бағдарламалар, мақалалар мен баяндамалар. Ол 11 доктор мен 40 ғылым кандидатын және 3 PhD докторын дайындады.

Ф.Ш. Оразбаева ҚР тіл білімін бақылау бойынша еуропалық және халықаралық стандарттар (DALF/DELF, IETS, TOEFL және т.б.) негізінде алғаш рет дайындалған және жарияланған қазақ тілін оқыту бойынша 6-деңгейлі оқу-әдістемелік кешеннің авторы және жетекшісі (2006-2007). Израильдің «Edusoft» тілдерді оқыту орталығымен бірлесіп әзірленген DEMO қазақ тілі курсының авторы (2007). ҚР ҒЖБМ гранттық қаржыландырудың ғылыми жобаларының жетекшісі. Қазіргі таңда Абай атындағы ҚазҰПУ-дың профессор-зерттеушісі. Ш. Уәлиханов атындағы І дәрежелі сыйлықтың, «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» мемлекеттік грантының, мемлекеттік ғылыми сыйлықтың иегері және т.б. осы сияқты бірқатар марапаттары, медальдары, атақтары бар.

Таңат Аяпова - филология ғылымдарының докторы, Абай атындағы ҚазҰПУ-дың профессоры, Халықаралық педагогикалық білім академиясының академигі. Аризона университетінің құрметті профессоры. 300-ден астам ғылыми және әдістемелік жұмыстың авторы. Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мектептерінің оқушылары үшін ағылшын тілінде оқулықтар мен оқу-әдістемелік кешендерді әзірлеу және жасау бойынша авторлық ұжымдардың жұмысын басқарды. 18 жыл бойы ол ұжым жетекшісі және ағылшын тіліндегі 64 алғашқы отандық оқулықтың авторы болды. 5-9 сынып оқушыларына арналған ағылшын тілі бойынша Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары мен оқу бағдарламаларының авторы. Абай атындағы ҚазҰПУ жанындағы шет тілі мамандарына арналған «Бастапқы тілдік тұлғаны қалыптастыру» ғылыми мектебінің жетекшісі және авторы.

Т.Т. Аяпова 2015 жылы республикалық деңгейде «Қазақстандық ғалым әйелдер қоғамы» қоғамдық бірлестігін құрды, 2019 жылдан бастап «Ғылым. Әйел. Қоғам» журналының редакторы. Қазіргі уақытта бұл бірлестік «ҚР белгілі ғалым әйелдері» энциклопедиясын құру бойынша жұмыс жүргізуде.

Жанна Хамзина - заң ғылымдарының докторы, Абай атындағы ҚазҰПУ-дың профессор-зерттеушісі. Ұлттық рейтингтің (АРТА рейтингі) қорытындысы бойынша ҚР ЖОО ТОП-50 ғалым-оқытушының қатарына кіреді. Оның кәсіби жетістіктері көптеген марапаттарға ие болды, соның ішінде «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы», 2018 жылы Elsevier 1st Scopus Award марапаттау рәсімінде «Best Researcher in Social Sciences» марапатымен халықаралық деңгейде танылды, сондай-ақ 2005 және 2021 жылдардағы мемлекеттік ғылыми стипендиялардың иегері атанды. Scopus мәліметтері бойынша Хирш 17 айрықша индексімен, ол 2019 және 2023 жылдары ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің «Ғылымды дамытуға қосқан үлесі үшін» сыйлығымен екі рет марапатталды.

Өзінің еңбек жолында Ж.А. Хамзина 300-ден астам ғылыми еңбегін, соның ішінде 18 монографиясын жариялады. Оның академиялық қоғамдастыққа қосқан үлесі ҚР БҒМ еліміздің жоғары оқу орындары үшін негізгі оқу құралы ретінде ұсынған «ҚР Еңбек құқығы» және «ҚР Әлеуметтік қамсыздандыру құқығы» оқулықтарының авторлығын қамтиды. Ол бес гранттық іргелі зерттеу жобасының жетекшісі ретінде Қазақстандағы ғылымның осы салаларының дамуына елеулі үлес қоса отырып, Әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар жөніндегі Ұлттық ғылыми кеңестің жұмысына белсенді қатысады.

Ұлжарқын Әбдіғапбарова - педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Ғылым департаментінің директоры. Ол әлемдік педагогикалық ғылымның заманауи трендтері: білім берудегі көшбасшылық, дуальды оқыту, ұлттық тәрбие, студенттік орталықтандырылған оқыту бағытында озық ғылыми мектеп қалыптастырды. «Қазақстандағы Рухани-адамгершілік білім беру бағдарламасы» ұлттық жобасын іске асыруға елеулі үлес қосты. Білім беру жүйесінің жай-күйі мен дамуы туралы Ұлттық баяндаманы дайындау, логикалық сипаттағы тестілерді әзірлеу, TIMSS, PISA және т.б. халықаралық зерттеулерді ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі жұмыстарды басқарды. 300-ден астам ғылыми-әдістемелік еңбектің, оның ішінде 5 монографияның, 1 тұжырымдаманың, 11 оқулықтың, 16 оқу құралының авторы. Педагогика ғылымдарының 5 кандидатын, 8 PhD докторын дайындады. 6D01 (8D01) диссертацияларды қорғау жөніндегі диссертациялық кеңестің төрағасы. ҚР БҒМ және ҒЖБМ гранттық және бағдарламалық-нысаналы қаржыландырудың бірқатар ғылыми жобаларының және ДААД халықаралық жобасының жетекшісі.

Инновациялық жобалардың авторы-бастамашысы және ұйымдастырушысы: Ғалымдар мен мұғалімдердің 1-ші республикалық конференциясы (2016 ж.); педагогикалық ғылымдар бойынша магистранттардың 1-ші республикалық олимпиадасы (2017 ж.); магистратураның «Білім берудегі менеджмент» эксперименттік білім беру бағдарламасы. Екі рет «ҚР ЖОО үздік оқытушысы» мемлекеттік грантының иегері; «Қазақстан Республикасының ғылымын дамытудағы еңбегі үшін», ҚР БҒМ «Ы. Алтынсарин атындағы төсбелгісімен», «ҚР Білім беру ісінің құрметті қызметкері» белгілерімен марапатталған.

Азия Жұмабаева - әдіскер-ғалым, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Бастауыш білім беру кафедрасының меңгерушісі. Болашақ бастауыш білім беру педагогтарын даярлау бойынша 300-ден астам ғылыми жұмыстың, оқу және оқу-әдістемелік құралдың және т.б. еңбектердің авторы. Жалпы білім беретін мектепке арналған «Әліппе», «Қазақ тілі» (2-4 сыныптар) оқулықтарының авторы. Бастауыш білім беру саласындағы зерттеулерді дамытуға бағытталған ҚР ҒЖБМ қаржыландыратын бірқатар ғылыми жобалардың жетекшісі және орындаушысы.

Бірқатар марапаттардың иегері: «ЖОО-ның үздік оқытушысы-2018 жыл» атағы; «ҚР ғылымын дамытудағы сіңірген еңбегі үшін» «Білім берудің құрметті қызметкері»; «Білім және ғылым қызметкерлері кәсіподағына сіңірген еңбегі үшін»; «Ахмет Байтұрсынұлы» төсбелгілері; ҚР ҒЖБМ министрінің Құрмет грамотасы және Алғыс хаты.

Күләш Каймулдинова - география ғылымдарының докторы, профессор, Жаратылыстану және география институтының директоры, «ЖОО-ның үздік оқытушысы» мемлекеттік грантының иегері. 250-ден астам ғылыми, оқу-әдістемелік жұмыстың, оның ішінде жоғары рейтингті халықаралық журналдардағы ғылыми мақалалардың, ЖОО мен жалпы білім беретін мектептерге арналған оқулықтардың, географиялық атластардың, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі ұсынған электрондық оқулықтардың авторы. 3 томдық «Қазақстан Республикасының Ұлттық атласы» авторларының бірі. Тұрақты даму мақсаттарын іске асыру жөніндегі «Promoting Teacher Education for Climate Change Education through Collaboration between Asian Centres of Excellence on Education for Sustainable Development» атты ЮНЕСКО Халықаралық жобасындағы Абай университетінің зерттеу тобының жетекшісі.

11.03.2024ж.

Ақпарат көзі: aikyn.kz