Жаңа қазақ алфавитін жетілдіру бойынша жұмыс қорытындыланды

2020 жылдың 10 наурызында Алматы қаласы әкімдігі мен Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының Тіл білімі институты ұйымдастырған Әліпбиді жетілдіру жұмыстарын қорытындылау мәселесі бойынша ашық талқылау өтті. Оған Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті жанындағы «Латын» ғылыми-практикалық орталығының қызметкерлері қатысты. Талқылау барысында тілші-ғалымдар жаңа ұлттық әліпбиге қатысты дау тудырып жатқан бірнеше мәселелерді қарастырып, талдады. Олар:

1. Латын графикасы негізіндегі жаңа қазақ әліпбиіндегі «у» дыбысының таңбалануы.
2. Жаңа ұлттық әліпбиіміздегі төл сөздерді таратып не үнемдеп жазу мәселесі.
3. Терминдер мен кірме сөздердің жаңа әліпби негізінде тілімізге икемделіп жазылуы не бұрынғы қалпын сақтауы.
Сонымен қатар, талқылау барысында мынадай сұрақтар қарастырылды:

1. С әрпін әліпбиге енгізу керек пе?
2. Енгізілсе, С әрпімен Ч дыбысын белгілеуді құптайсыз ба?
3. Немесе С әрпімен Ц-ны белгілеген дұрыс па?
4. Ұсынылған әліпбидегі Іі - і мен Іі-мен и таңбалары ұқсас болғандықтан, шатастырмас үшін И дыбысын Jj-мен, ал Ж дыбысын Zz-мен беруді құптайсыз ба?
5. Ң әрпін қалай берген дұрыс?
6. Ww, Xx, Cc таңбалары тек пернетақтада орналасу керек дегенді құптайсыз ба?

Талқылау кезінде ғалымдар өз ойларын ғылыми тұжырымдармен дәлелдеп, Ахмет Байтұрсынұлының қағидаларын ұстанатындықтарын айтты. Талқылау нәтижесі бойынша, тілші-ғалымдар Тіл білімі институты ұсынған әліпбиді қолдай келе, қандай өлшемдер бойынша қолдайтындарын түсіндіріп өтті. Біріншіден, кірме сөздер мен термин сөздерге қатысты мәселелерді емес, төл сөздерді дұрыс таңбалай алатын, заңдылықтарымызды сақтайтын, қазақ тіліне тән дыбыстардың ерекшеліктерін ашып көрсете білетін әліпби жасап шығару керек деп есептелді. «Латын» ғылыми практикалық орталығы дау тудырып отырған 3 мәселені талқылау және дұрыс шешімге келу мақсатында ұстаздар мен студенттер арасында пікір алмасу ұйымдастыруды жоспарлады.