қазақша · русский · english
 
 
 

 

Зертхана меңгерушісі Владимир Николаевич Косов, физика-математика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының корреспондент-мүшесі, Ұлттық ғылым академиясының Жоғары мәдениет мектебінің академигі, Ресей Федерациясы Академиясының шетелдік мүшесі, жаратылыстану ғылымдары, газ физикасы саласындағы атақты ғалым. 2017 жылы  «Қазақстан» ұлттық павильонында «Креативті энергия» дүниежүзілік ЭКСПО көрмесінде «Көмірсутекті газ қоспасын бөлу құрылғысы» атты түпнұсқа жобасын ұсынды. 2018 жылы Макс Планк институтында (Кельн, Германия) тағылымдамадан өтті. Оның жетекшілігімен 2 докторлық, 10 кандидаттық және 2 кандидаттық диссертациялар қорғалды. Марапаттары:

 

Мемлекеттік наградалар - «ҚҰРМЕТ» ордені (2022), «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 30 жыл» медалі (2021);

Ведомстволық наградалар - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Қазақстан Республикасы ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін» төсбелгісі (2013); «ЖОО үздік оқытушысы» атағы (2017); Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындары қауымдастығының «А.Байтұрсынов атындағы күміс медаль» төс белгісі (2021);

Халықаралық ұйымдардың марапаттары - Кембридж халықаралық биографиялық орталығының «Термофизика саласындағы ғылыми жетістіктері үшін» медалі (Ұлыбритания, 2007 ж.).

300-ге жуық ғылыми еңбектер, оның ішінде 4 монография және 15 патент жариялады.

 

2018 жылғы 14 қарашадағы № 1632-ж/к бұйрығымен «Физиканы оқытудың қолданбалы зерттеулері мен технологиялары зертханасы» (Зертхана) құзыретті және бәсекеге қабілетті мамандарды даярлау, практикалық бағдарланған нәтижелер алу және ғылым мен білімнің интеграциялау мәселелерін шешу үшін құрылған. «Зертхана» Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті КЕАҚ Ғылым департаментінің Abai LABS ғылыми-инновациялық паркінің құрылымдық бөлімшесі болып табылады.

 

«Зертхана» құрылымдық жағынан мыналардан тұрады:

1) Зертхана меңгерушісі, бас ғылыми қызметкер - 0,5 ставка;

2) бас ғылыми қызметкер - 0,5 ставка;

3) Инженер - 1,0 ставка.

 

Негізгі мақсаттар мен міндеттер

- «Зертхананың» қызметі практикалық бағытталған нәтижелерді алуға, ғылым мен білімнің интеграциясына, жобалық іс-шараларға қатысуға байланысты.

- Ғылыми зерттеулерді жоспарлау, ұйымдастыру, үйлестіру және қолдау. Педагогикалық ғылымдар саласында, оның ішінде физика саласындағы ғылыми-әдістемелік және шығармашылық әлеуетті дамытуға байланысты кешенді зерттеулер жүргізу.

- Физика және технология саласында іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізу.

- Ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық жобалар мен бағдарламалар бойынша іргелі және қолданбалы ғылыми зерттеулерді гранттық қаржыландыруға арналған конкурстарға қатысу.

- Білім беру саласындағы перспективалық ғылыми зерттеулердің нәтижелерін әзірлеу және енгізу.

- Оқу, ғылыми және өндірістік Республикалық және Халықаралық семинарлар, олимпиадалар, конкурстар, кеңестер мен конференциялар өткізу.

- Университеттің имидждік саясаты бойынша іс-шаралар өткізу және жарнамалық іс-шараларды жүргізу.

- Бизнес және жеке сектор өкілдерінің қатысуымен диалог алаңдарын өткізу және ұйымдастыру.

- Ғылыми зерттеулер саласында шет мемлекеттердің мемлекеттік, мемлекеттік емес, қоғамдық және халықаралық ұйымдарымен ынтымақтастық жүргізу.

- Кадрларды дайындауға қатысу және жас мамандарды ғылыми қызметке тарту. Талантты жастармен жұмыс жүргізу.

 

Зертханада бірегей құрал-жабдықтар бар: жалпы физика курсына арналған зертханалық қондырғылар (механика, молекулалық физика, электр энергиясы, оптика, атомдық физика); UMKA оқу-зерттеу кешені - туннельдік микроскоп, атомдық күштік микроскоп, сондай-ақ жобалар үшін заманауи, қуатты жабдықтар сатып алынды, осылайша электронды ақпараттың үлкен репозиторийін жасайды, өнімділігі жоғары және ресурсты қажет ететін жоба мәселелерін шешеді: 1.Монитор 21,5" PHILIPS 223V5LHSB2/01 TFT 5мс 200кд/м2 1000:1 1xVGA 1xHDMI; 2. МФУ HP Laser MFP 135а; 3. Проектор  Optoma HD28e; 4. Моторлы экран Mr. Pixel 60" X 80" (1,52 X 2,03); 5. Интерактивті тақта Mr.Pixel S82 BLACK; 6. Жүйелік блок  №2 Intel Core i5 9500 3,0GHz / 16Gb DDR4/ HDD 1TB/ SSD 120 Gb/400W/k/m/ без ПО; 7. Ноутбук lenovo IdeaPad 3, 15.6" FHD/AMD Ryzen 5 4500U/8GB/256GB SSD/Windows 10/; 8. Sony Alpha A6400 камерасы; 9. Жоғары өнімді жылжымалы жұмыс станциясы HP ZBook Fury 17 G8 i7-11800H 17.3 (ноутбук); 10. Монитор, X-game, YS 230LED, 23", TN-triple, VGA, HDMI, LE; 11. Веб-камера, X-game, XW-80, USB 2.0, CMOS.

 

Университеттермен (Лейпциг университеті, Германия; Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ), инновациялық-техникалық орталықтармен (ҚазҰУ физика-техникалық факультеті), құрылымдық бөлімшелік технологияларды өндіріске енгізу және коммерцияландырумен айналысатын ғылыми парктермен келісімдер бар.

 

2023 жылы зертханада келесі жобалар жүзеге асырылды:

1. AP09259248 «Тұрақты стратифицикацияланған ортада көпкомпонентті диффузия кезінде концентрациялық гравитациялық конвекцияның пайда болуы», Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі (2021 - 2023 ж.) 2021 жылғы 15 сәуірдегі № 199/36-21-23 келісім. Жұмыстың нәтижесі: Диффузиядан конвективтік режимге ауысатын көпкомпонентті қоспалардағы араластыру кинетикалық режимдерінің оңтайлы термобарлық және концентрация жағдайларын анықтау үшін механикалық тепе-теңдік тұрақтылығына талдау жүргізілді және есептеу алгоритмдері жасалды. «Диффузия - конвекция» кинетикалық ауысуының моделі жасалды.

Изотермиялық көпкомпонентті газ қоспаларында суперкритикалық ағындардың пайда болуын тудыратын термофизикалық және геометриялық параметрлердің спектрі анықталды. Әртүрлі құрамдас қоспалар мен әртүрлі қысымдар болған кезде берілген геометрияның тік арналарында конвективті ағындардың пайда болу және даму шарттары тәжірибелік және сандық түрде зерттелді.

Конвекциялық құрылымдардың пайда болу уақытын, олардың тік арналарда пайда болу жиілігін және кейінгі динамикасын сандық бағалау жүргізілді. Конвективтік құрылымдардың қалыптасуы кезіндегі концентрациялардың таралулары алынды және қысымның пульсациялары есептелді. Әртүрлі қысымдар мен бастапқы құрамдардағы араластыру қарқындылығының уақытқа тәуелділіктері эксперименталды түрде алынды.

Негізгі жобалық және техникалық-экономикалық көрсеткіштер: «диффузия - конвекция» кинетикалық ауысуының моделі әзірленді. Тиімділік: Өнімнің сапасын арттыру. Ұсынылған әдістер басқаларға қарағанда үлкен артықшылықтарға ие. Орындалу деңгейі: Жоғары. Қолдану аясы: Алынған нәтижелердің мақсатты тұтынушылары инженерлік компаниялар, газ қоспаларында конвективтік жылу және масса алмасу мәселелерімен айналысатын ғалымдар, сондай-ақ мұнай-газ секторы кәсіпорындарының жобалық зертханалары болып табылады.

2. AP14870237 «Механикалық тепе-теңдіктің тұрақсыздығы жағдайында көмірқышқыл газынан изотермиялық газ қоспаларын тазартудың инновациялық әдісін әзірлеу», Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі (2022ж. - 2024 ж.), 18 қазан 2022 ж. № 235/30-22-24 келісім-шарт. Жұмыстың нәтижелері: Құрамында нақты қасиеттері бар компоненті (көмірқышқыл газы, фреон және басқа парниктік газдар) бар үштік изотермиялық газ жүйелері жағдайында конвективті тұрақтылықтың теориялық моделінің модификациясы жүргізілді. Диффузия, қозғалыс, күй және үздіксіздік теңдеулері бірігіп шешілген бұл модель арнасындағы компоненттер концентрацияларының сызықты емес таралуларын алуға мүмкіндік береді. Әртүрлі пішіндегі арналардағы жүйе құрамдастарының концентрациясының таралуы модельденді. Диффузиялық құрамдастардың жылдамдықтарының үлестірімдері алынды. Негізгі жобалық және техникалық-экономикалық көрсеткіштер: «Диффузия - конвекция» кинетикалық ауысуының моделі әзірленді, суперкритикалық ағындардың пайда болу эволюциясы имитацияланды. Орындалу деңгейі: Жоғары. Тиімділік: Өнімнің сапасын арттыру. Ұсынылған әдістер басқаларға қарағанда үлкен артықшылықтарға ие. Қолдану аясы: Өнеркәсіптік кәсіпорындар, ғылыми зерттеу институттары.

 

Жобалар аясында 13 ғылыми жұмыс жарияланды, оның ішінде: Scopus деректер базасын пайдаланатын рецензияланған журналдарда 4 мақала, ҚР КОКСНВО МНЕРО тізімінде тұрған журналдарда 3 мақала, халықаралық рецензияланған журналда 1 мақала, 4 материал және халықаралық ғылыми конференциялардың тезистері, халықаралық қатысумен бүкілресейлік конференциялардың 1 тезистері.